Carta de Ángeles

Ya sé queridos alumnos que a vuestra edad no os gustan los consejos y menos los de papá, mamá o los de la profesora de turno. Pero yo, a pesar de los pesares, me voy a permitir haceros esta semana, una pequeña sugerencia:

¿Por qué debéis leer a Miguel Hernández? A mí, sólo se me ocurre una respuesta: porque es conmovedor. A Miguel Hernández sólo se le resistirían las piedras.

Sus biógrafos le han llamado de muchas maneras: el poeta maldito, el poeta pastor, el poeta comunista, el poeta soldado, el poeta crucial. Maldito, porque fue prohibida su lectura durante gran parte de la Dictadura del General Franco. Apenas lo mencionaban los libros de texto. Pero los lectores curiosos lo buscábamos y lo leíamos furtivamente en la noche cómplice y lo prestábamos al mejor amigo y así circulaba de mano en mano: como el mejor de los placeres prohibidos.

Nos emocionábamos con las Nanas de la Cebolla (vídeo, canta Serrat), se nos partía el corazón con el trabajo de El niño yuntero (vídeo, canta Víctor Jara) ( y se nos desgarraba el alma con la Elegía (vídeo, canta Jarcha) a su joven amigo muerto, Ramón Sijé. Nos divertían sus sensuales versos de amor "para Josefina" (ella tan pudorosa y él tan intrépido, buscando sus besos). Aquella jovencita que vio una mañana en su Orihuela natal, salir de un taller de modistillas. Los rizos armoniosos del pelo de esta bella desconocida le inspiraron un soneto. Fue su primera declaración de amor.

A partir de ahí, Josefina fue su novia, su esposa, la madre de sus hijos (su eterna musa). Miguel es el amigo de los amigos, el soldado que arenga en la trinchera, el niño que apacienta el ganado de su padre mientras lee a Góngora y Quevedo. Es el padre ausente, desolado y enfermo, es el joven que va a Madrid para que alguien le diga que se puede llamar, POETA. Y en él creen todos los grandes: Dámaso, Alberti, Neruda, Bergamín, pero sobre todo Vicente Aleixandre y J. R. Jiménez (éste cuando leyó su "Elegía a Ramón Sijé", dijo: "que no se pierda esta voz").

Gracias por leerlo, Ángeles.

BANDA SONORA (V)

Un bo amigo, Juan Caruncho, veu sacarme do pozo no que estaba sumido coa miña guitarra. Asumiu con grandes doses de paciencia a tarefa de ensinarme os acordes (posturas que diciamos os rapaces da miña época) imprescindibles para poder acompañar algunha das melodías máis básicas para os principiantes. Foron días de desesperación xa que os meus dedos eran demasiado curtos, ou a min iso parecíame, e demasiado sensibles pois ao cabo dun tempo de oprimir as cordas doíanme dunha forma endiañada. Ademais eu non sei si era a miña forma de “rascar” a guitarra, non caerei no erro de chamar tocar a aquilo, ou se era polo pouco uso dado ás cordas o caso era que cada dous por tres había que afinar e iso tamén para min constituía un verdadeiro calvario. Repetíame unha e outra vez os pasos que tiña que dar e a orde a seguir para non romper as cordas pero eu atopábao unha misión case imposible e recorría una e outra vez ao meu amigo para que terminase a tarefa. Non levei a conta do tempo que tardei en poder acompañar a miña primeira canción pero si creo que mo gañei por cabezonería. Ao principio conseguín acompañar algunhas cancións lentas (polo tanto máis doadas de acompañar), sudamericanas e habaneras fundamentalmente. Ao tempo como aos meus pais gustábanlles ese tipo de cancións castigáballes a ser testemuñas dos meus atentados: Perfidia, Guantanamera, Paloma mensajera, Cuando calienta el sol e outras foron vítimas do meu atrevemento. Eu creo que os continuos intentos, volvendo a empezar a canción desde o principio, tras un erro eran unha especie de martirio chinés que aínda hoxe non me deben de perdoar. O caso é que mal que ben, a miña técnica na execución, algo ía mellorando e ao cabo de certo tempo atrevinme a probar con cancións máis do meu gusto como And I love her, Stand by me, La bamba, Twist and shout ou a máis agradecida de todas: The house of the rising sun ( A casa do sol nacente) de The Animals. Unha canción que para un novato non é excesivamente difícil de tocar e que me tiña obsesionado.
The Animals:
Nacidos a principios dos anos 60 en Newcastle o xerme do grupo formárono Alan Price (organista) e Eric Burdon (cantante) que recrutaron ao baixista Bryan Chandler, o guitarrista Hilton Valentine e ao batería Jhon Steel para formar o grupo do que se di que interpretaban mellor a música negra: o blues e o R&B pero tamén os máis influenciados por ela. A súa música áspera e desgarrada era inconfundible, cunhas instrumentacións simples, acompañamentos repetitivos e machacóns pero cheos de forza, o seu repertorio deses anos baseábase en versións de temas de Sam Cooke, Jhon Lee Hooker, Fats Domino, Chuck Berry ou Nina Simone pero as súas composicións aínda que escasas eran excelentes. Entraron nas listas de éxitos cunha adaptación da canción Baby let me take your home (de Russell e Farrell compositores entre outras do emblemático Hang on Sloopy) o que lles animou a probar coa adaptación dunha canción tradicional americana The house of the rising sun. Os arranxos de Alan Price dótana dunha atmosfera dramática, alcanzada a base da guitarra de Valentine e o órgano de Price, o que unido á voz profunda e áspera de Eric Burdon conseguen un efecto impactante que lles impulsa en plena beatlemanía ao número 1 das listas tanto do Reino Unido como de Estados Unidos (o éxito no resto do mundo foi similar). Máis tarde chegarían as espléndidas, pero menos valoradas polo público, Don’t let me be understard, I’m crying, We gotta get out this place, Bring it on home to me ou I’m going change the world. As continuas diferenzas entre Bardon e Alan Price levan a este último a abandonar o grupo aducindo como desculpa o seu temor a viaxar en avión (fundou o grupo Alan Price Set de relativo éxito e efémera duración. Logo continuaría en solitario, compoñendo música para películas ou telefilms e colaboracións, a máis fructifera de todas con Georgie Fame). Coincidindo coa súa marcha comeza un abandono inexorable do blues e do R&B cara a camiños máis comerciais. Xa sen Price e con Dave Robwerry no seu lugar aínda conseguen asinar a excelente It’s my life e lanzan dous dos seus mellores LP’s The Most of The Animals un recompilatorio coa casa Columbia que acaban de abandonar e Animalism o seu novo traballo para a DECCA.En plena moda hippy-psicodélica e tras disolverse The Animals por problemas entre os seus integrantes unha renovada banda: Eric Burdon and the Animals traslada a súa base a California onde cambian totalmente o estilo do grupo e conseguen algún éxito con cancións como When I Was Young, Monterey ou San Francisco Nigths, o seu último hit cal canto de cisne foi Sky Pilot incluído nun dobre album Love desaparecendo o grupo en 1969. Burdon continuaría na música formando unha nova banda chamada War ca que obtivo algún novo éxito. Aínda que en varias ocasións volveron reunirse, con distintas formacións, para actuacións en directo e gravar algún disco xa non recobrarían a frescura nin o espírito orixinal que lles converteu nun grupo de lenda.

La hoja roja

En los librillos de papel de fumar había antiguamente una hojilla de color rojo, que anunciaba que los papelillos estaban acabándose. La hoja roja es también una novela de M. Delibes. Hace ya 12 años que Miguel Delibes anunció que su hoja roja ya había aparecido y, que su novela "El hereje" sería la última, ya no escribiría más. De este modo nos anunció a todos su muerte literaria, la física nos sacudió a todos cuando temprano madrugaba el viernes 13 de marzo de 2010.

Es difícil, muy difícil, encontrar un lector de español que no haya leído algo de Delibes. Son muchos los que en el Bachillerato descubrieron a Daniel el Mochuelo, a Roque el Moñigo y a Germán el Tiñoso. ¿Quién no se emocionó con Lola Herrera, la pobre Carmen, incapaz de entender nada, en "Cinco horas von Mario"?.

Todos descubrimos en "Las ratas", visión trágica de un pueblo castellano, el drama de una Castilla rural, grande en su misería. Esta misma España que nos aparece brutalmente en "Los santos inocentes", implacable drama social reflejo de una época no tan lejana, con unos personajes: Azarías, Régula, Paco, el señorito Iván, de trazo grueso, descritos con rotulador de punta fina, empleando como siempre un castellano cultísimo y exquisito. ¿Cómo olvidarse de la versión fílmica en la que un impresionante Paco Rabal dice aquello de "milana bonita"?.

No quiero rematar sin recordar su novela "Señora de rojo sobre fondo gris" en la que aparece mucho exorcismo terapéutico, evocando la figura de Ángeles, su mujer de toda la vida, a la que calificó como "la mejor mitad de mi mismo", que había fallecido años antes dejando al escritor sumido en una profunda depresión.

Hoy es el propio Delibes, el que deja sumida a toda la literatura en lengua española, en una pesarosa depresión, por el más exquisito escritor en lengua castellana.

BANDA SONORA (IV)

Na miña mocidade a chegada dos 14 anos coincidía coa reválida de cuarto de bacharelato, é dicir, o exame de grao elemental. Debido a que cando aprobabas expedíanche un título ao teu nome co tratamento de Don fulano de tal, nas nosas casas dicían que empezabas a ter (ou merecer ) o don. A min chegoume xunto cun agasallo (polo meu aniversario) en forma de guitarra española co seu consecuente método para aprender a tocala. Non cabe dúbida que era un agasallo envelenado, os meus pais, sabedores da miña querenza musical e aconsellados por un familiar, compráronme unha bastante boa tentando compracerme. Pero a min non me apetecía asistir a clase de solfexo e guitarra clásica, as miñas admiracións xuvenís estaban máis orientadas cara a Hank Marvin (guitarra solista de The Shadows) que cara a Andrés Segovia. O problema era que por máis que o tentaba, en solitario, o son que obtiña non se parecía en nada ao obtido por Marvin no meu tema instrumental favorito: “Apache”, ben, nin nese nin noutro calquera que tentase. Así, aos poucos, foise esvaecendo o meu soño musical de ser un gran guitarrista autodidacta e comprendín as miñas enormes limitacións. Aquel verán sen baloncesto e incapaz de obter uns sons dignos na guitarra recén estreada, depriminme pois o tempo non acompañaba e a praia non podía ser un substituto.

The Shadows era un grupo instrumental inglés, xurdido a finais dos anos 50 como acompañamento do cantante Cliff Richard (inicialmente chamados The Drifters). A formación orixinal da banda estaba composta por: Hank B. Marvin á guitarra solista, Bruce Welch, guitarra rítmica, Jet Harris ao baixo e Tony Meehan á batería. En 1959 comezaron a gravar en solitario e en xullo de 1960 alcanzaron o número 1 das listas británicas co mítico “Apache” que lles compuxo Jerry Lordan. Marvin tiña un estilo inconfundible producido polo son da súa guitarra Fender con amplificadores Vox ao que engadía un frecuente uso do brazo do trémolo para soster as notas. O resultado era un son peculiar, moi melódico e que lle converteu no guitarrista de referencia en Europa nos anos 60. Esa pulcritude sonora de The Shadows sepáraos dos conxuntos instrumentais americanos da época (de son “surf” como os Surfaris, Chantais ou Astronauts) e inflúe até nos mesmos Beatles dos que unha das súas primeiras composicións gravadas é un instrumental titulado Cry for a shadow, chegando o propio John Lennon a afirmar que "antes de Cliff Richard and The Shadows, non houbera nada de valor na música británica." Coa figura da súa estrela indiscutible tocada coas súas lentes de pasta escura ou de carei, unha impecable presenza con traxes iguais e a súa forma relaxada de actuar, The Shadows, tamén marcaron unha estética no seu tempo e enseguida foron imitados por gran parte dos conxuntos europeos da época. No musical “Apache” estableceu a fórmula para os éxitos posteriores e así chegaron: “Man of Mystery", "F.B.I", "Frightened City", "Kon Tiki", "The Savage", "Guitar Tango", "Dance On", "Foot Tapper", "Atlantis" e moitos máis , todos eles nos anos 60. Retíranse en 1968 e reaparecen con éxito en 1973 (sempre con Marvin e Welch liderando o grupo) chegando mesmo a encabezar a lista de vendas de álbums en 1977 con Twenty Golden Greats , alcanzando os primeiros lugares en singles con “Don’t cry for me Arxentina” e mesmo representaron ao Reino Unido en Eurovisión en 1975 co tema “Let me be the one” que se clasificou en 2º lugar. Desaparecen de novo en 1990 para reaparecer en 2004 cunha xira europea e recentemente outra vez acompañando a Cliff Richard na súa xira do 2008.

OS DEREITOS HUMANOS

Na biblioteca podedes atopar estes días unha exposición chamada "Trinta visións da declaración dos dereitos humanos", organizada por Amnistía Internacional en colaboración coa Consellería de Educación e co Concello de Ferrol.
Animámovos a visitala e a coñecer mellor estos dereitos, que para nós, privilexiados habitantes do primeiro mundo, resultan tan evidentes: todos nacemos libres e iguais, todos temos dereito á vida e á libertade, e non só á física, senon tamén á libertade de pensamento, de relixión, de opinión; todos temos dereito ao traballo e ao descanso e tamén á educación, e un lungo etcetera. Pero aínda en moitos lugares do planeta estes dereitos non son respectados, continúa a haber demasiada violencia e inxustiza.
Se vos preocupa o tema e queredes saber máis, ou traballar a prol destes dereitos, adxuntamos dous enlaces:
Amnistía Internacional
Dentro da páxina web de Amnistia Internacional, esta parte está adicada específicamente ás escolas, e ten materiais para o profesorado, para a movilización, e experienzas dos centros educativos.
Outro enlace de Amnistía en Cataluña
E este enderezo aloxa tamén moitos materiais didácticos e webquest.